سنت های موسیقی و سرودهای یغنابی

یغنابیان قومی از نژاد آریایی هستند که زبان آن ها منسوب به گروه خانواده زبان های شرقی است. زبان یغنابی ادامۀ بی واسطۀ زبان سغدی است. یغنابیان سغدی زبان دوزبانه اند؛ یعنی در کنار زبان مادری (یغنابی)، زبان فارسی تاجیکی را نیز می دانند. تحقیقات انجام شده نشان می دهد ظاهراً به زبان یغنابی شعر و سرود گفته نشده و فقط به زبان تاجیکی ایجاد شده است؛ باوجود این، در بین مواد جمع آوری شده ازسوی م.س. اندریف و ا.م. پشیریوا، چند شعر و دوبیتی موجود است که به زبان یغنابی سروده شده اند. یکی از ادیبان برجستۀ یغنابی «لوحی یغنابی» است که اصلاً زاده یغناب است و یکی از بااستعدادترین و پرمحصول ترین شاعران شناخته شدۀ غزل سرا بوده است. امروزه کاسته شدن سنت های محلی یغنابی را می توان در تأثیر زبان تاجیکی و سرود های مردمی تاجیکی بر فرهنگ مردم یغناب ارزیابی کرد. شایان ذکر است که در حیات فرهنگی مردم سغد هنر موسیقی نیز مقامی خاص داشته است. از سنت های موسیقی رایج و اصیل مراسمی یا توده ای مردم یغناب با نوای موسیقی، «نَهت»، «مخمس»، «هوازی»، «فلک» و ژانر «گوراوغلی سرایی»، «بیت های عاشقی» و... بوده است.